Όλοι
γνωρίζουμε ότι η ευρωπαϊκή-δυτική ιστορία κινείται ανάμεσα τις επιλογές και τις
συγκρούσεις των δυνάμεων του «κεφαλαίου» και των δυνάμεων του «προλεταριάτου. Από
τη μια οι δυνάμεις του «καπιταλισμού», της αγοράς, όπως λέμε, περνώντας διάφορα
στάδια τον 19ο και 20ο αιώνα, κατέληξαν να επιβάλουν τους κανόνες σε αυτό που
σήμερα λέμε «παγκοσμιοποίηση - χρηματιστηριακό καπιταλισμό». Από την άλλη οι
δυνάμεις της εργασίας, μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, που ήταν η
θρυαλλίδα για την παγκοσμιοποίηση, περιορίστηκαν σε ένα παθητικό-αμυντικό ρόλο,
χωρίς να ασκούν πλέον τον πολιτική
επιρροή που είχαν στο δεύτερο μισό του 20ο αιώνα.
Ολόκληρη αυτή
η σύγκρουση διεξήχθη και διεξάγεται εν πολλοίς μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των ανθρωπιστικών,
πολιτικών και κοινωνικών αξιών που καθόρισε η Γαλλική Επανάσταση και ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός. Αξίες που ενώ διαπότισαν
με θετικό τρόπο την παγκόσμια ιστορία, σήμερα, μέσα στο πλαίσιο της ακραίας
–για τα ευρωπαϊκά κοινωνικά δεδομένα– οικονομικής κρίσης, απειλούνται εκ νέου
από τις δυνάμεις της ακροδεξιάς. (Ιστορικά
η ακροδεξιά και ο φασισμός μπορεί άνετα να θεωρηθεί ότι ήταν η ιδεολογική απάντηση
ενός μεγάλου τμήματος της αστικής τάξης -μετα-φεουδαρχικής, βιομηχανικής,
εμπορικής- των δεύτερου τετάρτου του 20ου αιώνα, ενάντια στην απειλή
που αποτελούσε για τα στενά ταξικά τους συμφέροντα, ο «ολοκληρωτισμός του
προλεταριάτου».)
Οι δυνάμεις
της εργασίας και της αγοράς δεν έπαψαν ποτέ να συγκρούονται στην ανθρώπινη
ιστορία. Όμως η βιομηχανική επανάσταση, η μαζικοποίηση της παραγωγικής
διαδικασίας και η συνακόλουθη αστικοποίηση της εργατικής-υπαλληλικής τάξης,
επέτρεψαν αυτή να πάρει οργανωμένα και δομημένα χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά
που επί της ουσίας διαμόρφωσαν τα ιδεολογικά ρεύματα, τα πολιτικά σχήματα και
τις συνδικαλιστικές δομές που υπάρχουν σήμερα. Δυστυχώς, όμως, τα προοδευτικά σχήματα-πολιτικά
ρεύματα που διαμορφώθηκαν από την ιστορική και κοινωνική εξέλιξη, ειδικά στην
Ελλάδα, δεν έχουν κατανοήσει, επαρκώς, το νέο πλαίσιο στο οποίο διεξάγεται αυτή
η σύγκρουση. Έτσι έχουν συμβάλει στην
πλήρη επικράτηση -σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο κοινής γνώμης- των ιδεών του
οικονομικού φιλελευθερισμού.
Ένα κομμάτι της αριστεράς και των
συνδικάτων (ΚΚΕ, ΠΑΜΕ) παραμένει αγκυλωμένο στις κομμουνιστικές θεωρίες! Εξακολουθεί
να προτείνει ως μοντέλο οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας την
κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής και τον «κεντρικό προγραμματισμό» από ένα μονοκομματικό
«λαϊκό» κράτος! Μοντέλο που κατέρρευσε ακριβώς γιατί δεν μπόρεσε να ακολουθήσει
την τεχνολογική και καταναλωτική μετεξέλιξη του «δυτικού» καπιταλισμού. Μοντέλο
που δεν μπορεί να επιβιώσει στα όρια ενός μικρού εθνικού κράτους, αλλά και δεν
εμπεριέχει ως δομικά στοιχεία, τις ατομικές ελευθερίες και τα πολιτικά
δικαιώματα, που οφείλουν να αποτελούν τη βάση μιας σύγχρονης δημοκρατίας. Όπου
επιβίωσε (π.χ. Κίνα) το έκανε δια της καπιταλιστικής μεθόδου ανάπτυξης… και
μάλιστα με ακραία εκμετάλλευση των δυνάμεων της εργασίας, χωρίς πολιτικά
δικαιώματα. Δηλαδή με συνθήκες, που μπορούν
να συγκριθούν με ότι ίσχυσε στον ευρωπαϊκό χώρο και τις ΗΠΑ έναν αιώνα πριν!
Ένα άλλο τμήμα της αριστεράς και των
συνδικάτων (ΣΥΡΙΖΑ και συνδικαλιστές δημόσιου τομέα) πελαγοδρομεί με
διάφορες αναλύσεις και δοξασίες που αναδεικνύουν μια σύγχυση. Κινείται σε ένα
εκκρεμές μεταξύ των κομμουνιστικών θεωριών του ‘30 και της ευρωπαϊκής -εθνικού
τύπου- σοσιαλδημοκρατίας του ’70. Μεταξύ του (ελληνικού) αντιπαραγωγικού
κρατισμού και ενός μεσοαστικού λαϊκισμού-καταναλωτισμού, που αγνοεί το διεθνές
οικονομικό περιβάλλον και την νέα (υπερεθνική και νομισματική) ευρωπαϊκή
πραγματικότητα και που δεν απαντάει στα ζητήματα της παραγωγής, της
ανταγωνιστικότητας, της ροής του παγκόσμιου εμπορίου, του χρηματιστηριακού
«ολοκληρωτισμού», της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, του διεθνούς ελέγχου των αγορών, κλπ.
Αυτό το τμήμα δίνει μάχες οπισθοφυλακής,
καταδικάζοντας την χώρα σε ρόλο δορυφόρου, στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, και την
ελληνική κοινωνία σε ρόλο «φτωχού» κομπάρσου, στον παγκόσμιο καταμερισμό
πλούτου και εργασίας.
Τέλος, ένα
τμήμα της αστικής τάξης (Ελλάδας και Ευρώπης) που νιώθει ότι απειλείται από την
παγκοσμιοποίηση και το νέο δυναμικό περιβάλλον που αυτή διαμορφώνει, όπως και
πολύ μεγάλο απελπισμένο μέρος των δυνάμεων της εργασίας, ανασύρουν την λύση της ακροδεξιάς. Δηλαδή του εθνικισμού-φασισμού
ως απάντηση-αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση και τους «νέους» διεθνείς-ευρωπαϊκούς
νόμους και το ανταγωνιστικό περιβάλλον (με
τους «παλιούς» εθνικούς κανόνες το συγκεκριμένο τμήμα της αστικής ελίτ ήταν
«βολεμένο») που αυτή διαμορφώνει… Φυσικά,
αυτή η εναντίωση δεν εισάγει κάτι καινούριο! Απλά επιχειρεί, όπως και οι ‘μετακομμουνιστικές’ προσεγγίσεις να
‘οπισθοδρομήσει’ την ιστορία, θεωρώντας ότι η εθνικιστική άμυνα (εθνική
παραγωγή, πολιτική αυτάρκειας, κλείσιμο συνόρων, ισχυρός στρατός, κλπ) και η
διάλυση της ΕΕ μπορούν να αποτελέσουν μια απάντηση προοπτικής…
Οι παραπάνω δυο εκδοχές της αριστεράς, οι
(εθνικές) αστικές δυνάμεις που περιθωριοποιούνται από την εξέλιξη (όπως
παλιότερα οι φεουδάρχες) και ο
πελατοκρατικός καπιταλισμός, (που
εκπροσωπεί αυθεντικά η ελληνική δεξιά του Σαμαρά μαζί με ορισμένες συνδικαλιστικές
ηγεσίες του ιδιωτικού τομέα), συγκροτούν τις κυρίαρχες πολιτικές προσεγγίσεις
στο ελληνικό πολιτικό και κομματικό σύστημα. Αυτός είναι ο συνδυασμός «ελίτ»
και πολιτικών-κοινωνικών δυνάμεων που δεν είδαν τις αλλαγές που γίνονταν την
τελευταία δεκαετία του 20ουαιώνα. Αυτές οι δυνάμεις, που κυριάρχησαν
στα κόμματα εξουσίας και τα ελληνικά ΜΜΕ δεν ανέλυσαν την σημασία, τις
δεσμεύσεις και τις επιπτώσεις που θα έχει για την Ελλάδα η ένταξη στο ενιαίο
νόμισμα (μετά το 2000). Παράλληλα, δεν προετοίμασαν τους θεσμούς, την οικονομία
και τη κοινωνία για την μετεξέλιξη τους, σε αυτόν τον πιο άναρχο και ανταγωνιστικό
κόσμο. Αυτές οι δυνάμεις συγκρούονται σήμερα στα πλαίσια της εγχώριας κρίσης
…και την συντηρούν!
Συγκρούονται για την κατανομή του κόστους
της βίαιης προσαρμογής -σε αυτά που δεν μπόρεσαν να προβλέψουν- αλλά και για
τους οικονομικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς που θα διαμορφωθούν μετά από
αυτή. Όμως αυτή η σύγκρουση είναι τυφλή, αδιέξοδη και έχει μόνο θύματα!
Διεξάγεται με όρους τους παρελθόντος, με ιδεολογικούς –δεξιούς & αριστερούς–
δογματισμούς και αγκυλώσεις που καθηλώνουν τη χώρα. Αυτή η σύγκρουση εμποδίζει τον
αναγκαίο θεσμικό, πολιτικό, παραγωγικό, κοινωνικό, οικονομικό, μετασχηματισμό,
που θα μπολιάσει τις αξίες και τα επιτεύγματα του παρελθόντος (μεταπολίτευση,
δημοκρατικοί θεσμοί, κοινωνικό κράτος) με
τις προκλήσεις και τις δυνατότητες του μέλλοντος! Που θα απαντάει με θετικό
και δημιουργικό (και όχι αμυντικό-οπισθοδρομικό) τρόπο στις προκλήσεις, τις
αδικίες και τις αστοχίες της παγκοσμιοποίησης, αλλά και θα διασφαλίζει την θέση
της χώρας στην Ευρώπη.
Αυτή η συνολική στασιμότητα και αγκύλωση
έχει ως αποτέλεσμα να «πληρώνουν» την κρίση, μέχρι σήμερα, οι πιο αδύναμοι.
Επίσης δημιουργεί τις προϋποθέσεις η κρίση να αποβεί εις βάρος των πραγματικών
αξιακών, θεσμικών, πολιτικών, κοινωνικών, κ.α. ιστορικών κατακτήσεων της μεταπολίτευσης.
Κατακτήσεις που καμία σχέση δεν έχουν με την συντεχνιακή πολιτική (που άσκησαν
κατά περιόδους ΠΑΣΟΚ και ΝΔ), ούτε και με την προσέγγιση μικροαστικού καταναλωτικού
ευδαιμονισμού, (που είχε επικρατήσει την ‘σάπια’ περίοδο Καραμανλή), τις οποίες υπερασπίζεται η «αριστερά»
του ΣΥΡΙΖΑ.
Η χώρα και η κοινωνία χρειάζονται μια φυγή
προς τα μπρος.
Μια φυγή που
θα στηρίζεται σε κοινωνικές αρχές και ηθικές αξίες και που θα υπηρετεί το εθνικό
και συλλογικό συμφέρον χωρίς δογματισμούς, συντεχνιακό πατερναλισμό της πολιτικής
και πελατοκρατικές σχέσεις. Μια φυγή που θα θέτει στο επίκεντρο την παραγωγική
ανασυγκρότηση της οικονομίας, στη βάση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας
και την αναμόρφωση –όχι συρρίκνωση– του κράτους και των καθολικών κοινωνικών
υπηρεσιών.
Φορέας αυτής της εκκίνησης μπορεί να
αποτελέσει μόνο η ελληνική νεολαία (νέοι επιχειρηματίες, εργαζόμενοι,
επιστήμονες, αγρότες, κλπ) στηριζόμενη
στις αρχές και τις αξίες που εισήγαγε η σοσιαλδημοκρατία, σε εθνικό και
ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μια φυγή που μπορεί να συντελεστεί –όπως
και το 1974– ΜΟΝΟ με τη μαζική συμμετοχή των νέων ανθρώπων στα κοινά και τις
πολιτικές συλλογικότητες, εγκαταλείποντας τον «καναπέ» και τον μηδενισμό!
Η χώρα χρειάζεται μια προοδευτική σοσιαλιστική συμμαχία
της νέας γενιάς που θα συγκρουστεί με την «αντιπαραγωγική - καταναλωτική
συμμαχία» της προηγούμενης… και με τις δεξιές-φιλελεύθερες αντιλήψεις που
κυριαρχούν και τις δεξιές-συντηρητικές που ανακάμπτουν.
ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ
Μέλος Γραμματείας
ΝΟΕΣ ΠΑΣΟΚ Ηρακλείου
