Α. Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΣΗΜΕΡΑ
Μιλώντας στην εποχή μας για ζητήματα εργασίας και κοινωνικής ασφάλισης, πρέπει να επισημάνουμε ότι αυτά επηρεάζονται δραματικά από τρία φαινόμενα, ιδιαίτερα τα τελευταία 20-30 χρόνια. Αυτά είναι η ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας, η αυξανόμενη σημασία της γνώσης και η παγκοσμιοποίηση.
Αυτές οι παράμετροι όπως είναι προφανές επηρεάζουν συνολικά την λειτουργία της οικονομίας και την ανάπτυξη και άρα θα ήταν αδύνατο να μην επηρεάσουν την κατάσταση στην αγορά εργασίας και στα συστήματα ασφάλισης.
Οι σύγχρονες ανάγκες παραγωγής απαιτούν όλο και περισσότερο εξειδικευμένο δυναμικό, πέρα από το παραδοσιακό εργατικό δυναμικό, το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. στις εγκαταστάσεις εξόρυξης μεταλλευμάτων φαίνεται αναντικατάστατο.
Βασική αιτία για αυτό είναι η εξέλιξη της τεχνολογίας. Ταυτόχρονα αυτή η εξέλιξη οδηγεί κάποια επαγγέλματα στην εξαφάνιση, ενώ δημιουργεί νέα. Τα περισσότερα νέα επαγγέλματα αφορούν τους τομείς των υπηρεσιών. Οι υπηρεσίες σε πάρα πολλές περιπτώσεις στην ουσία εξυπηρετούν κάποιες νέες καταναλωτικές συνήθειες, που πολλάκις είναι επίπλαστες και όχι βασικές ανάγκες.
Ταυτόχρονα η εξέλιξη των επιστημών επιβάλει όλο και μεγαλύτερη εξειδίκευση στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα, αυξάνει τόσο τον όγκο της παραγόμενης γνώσης, όσο και τον αναγκαίο αριθμό αυτών που πρέπει να μάθουν τη γνώση και να την αξιοποιήσουν.
Αυτά τα δύο στοιχεία υπήρχαν και τις προηγούμενες δεκαετίες, ουσιαστικά από το τέλος του 19ου αιώνα. Η τεράστια διαφορά σήμερα είναι ότι οι ρυθμοί είναι πολλοί πιο γρήγοροι. Τόσο γρήγοροι που ενδεχομένως γνώσεις που αποκτάμε σήμερα να μην είναι αξιοποιήσιμες επαγγελματικά σε 20 χρόνια.
Το τρίτο στοιχείο, δηλαδή αυτό της παγκοσμιοποίησης επιδρά καταλυτικά στην αγορά εργασίας, αφού πλέον επιτρέπεται σε όλο τον πλανήτη η επιχειρηματικότητα και η διακίνηση κεφαλαίων, διεξάγεται αρκετά ελεύθερα το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και είναι απεριόριστη η ελευθερία κίνησης προσώπων.
Έτσι προϊόντα, υπηρεσίες και εταιρίες μπορούν να παράγονται/λειτουργούν οπουδήποτε και όχι όπως παλιότερα, μόνο σε ορισμένες περιοχές, είτε για λόγους πρόσβασης στις πρώτες ύλες, είτε για λόγους πρόσβασης σε μεγάλες αγορές, είτε για λόγους πολιτικούς εξαιτίας της αντιπαράθεσης ανατολικού και δυτικού μπλοκ.
Ταυτόχρονα οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν την δυνατότητα να διατηρούν σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη, διαφορετικά τμήματα των παραγωγικών τους διαδικασιών και της λειτουργίας τους, ανάλογα με το σε ποια περιοχή υπάρχουν τα περισσότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα για κάθε τομέα.
Τέλος η κυριαρχία σε αυτό το παγκοσμιοποιημένο σκηνικό της λογικής ότι το κέρδος είναι ο απόλυτος στόχος και ότι πετυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα είναι αυτή που κατορθώνει να αυξάνει τα κέρδη της, πετυχαίνοντας ταυτόχρονα να επεκτείνεται, να αυξάνει το μερίδιο της στην αγορά, να μειώνει το κόστος παραγωγής, και να αυξάνει την χρηματιστηριακή της αξία και τις επενδύσεις της, οδηγούν σε ένα άνευ προηγουμένου ανταγωνισμό.
Αυτή η επικράτηση των δυνάμεων της αγοράς είναι η βασική αιτία που συμπιέζει τα εργασιακά δικαιώματα και αυξάνει τις πιέσεις για περιορισμό των πόρων που πηγαίνουν προς κοινωνικές δαπάνες. Ταυτόχρονα είναι εντονότερη η πίεση να καταστούν εμπορεύσιμο «προϊόν» και μάλιστα με αποκλειστικό έλεγχο από την ιδιωτική πρωτοβουλία, το σύνολο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και αναγκών, όπως η παιδεία, η υγεία, η ασφάλεια, η ενέργεια, η επικοινωνία, το νερό, τα τρόφιμα, ο ελεύθερος χρόνος, κλπ.
Β. ΚΡΙΣΙΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Σε όλα τα παραπάνω φαινόμενα ποια μπορεί να είναι η απάντηση μας.
1. Σε πρώτη φάση νομίζω ότι πρέπει να καταλάβουμε το πεδίο στο οποίο πλέον διεξάγεται η πολιτική και ιδεολογική αντιπαράθεση. Δυστυχώς, πλέον η μάχη δεν γίνεται μόνο στην ελληνική Βουλή ή στα πεζοδρόμια των Αθηνών, όπως νομίζουμε. Η αντιπαράθεση γίνεται μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο σκηνικό και η σύγκρουση γίνεται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, όπου τα κοινωνικά κινήματα και οι εργαζόμενοι αμύνονται για να διατηρήσουν τα κεκτημένα ή διεκδικούν κάτι καλύτερο.
Όλες αυτές οι επιμέρους συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις πρέπει να αποκτήσουν ένα ενιαίο χαρακτήρα και να αρχίσουν να διεκδικούν ένα ενιαίο και συγκεκριμένο πλαίσιο αιτημάτων και δικαιωμάτων. Σήμερα δεν έχει νόημα να διασφαλίζουμε ένα εργασιακό δικαίωμα ή να διευρύνουμε μια κοινωνική κατάκτηση μόνο σε ένα επαγγελματικό κλάδο ή σε μια χώρα. Είναι σίγουρο ότι αυτή η «επιτυχία» θα είναι προσωρινή και ότι οι συνθήκες σύντομα θα την απειλήσουν.
Άρα η πρώτη βασική παράμετρος είναι ότι όπως έχει παγκοσμιοποιηθεί η οικονομική δραστηριότητα πρέπει να παγκοσμιοποιηθεί και η κοινωνική διεκδίκηση. Έτσι αφού υπάρχουν υπερεθνικοί οργανισμοί οι οποίοι παρακολουθούν τη πορεία και την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που παρεμβαίνουν για να ρυθμίζουν ζητήματα της αγοράς, προωθώντας την απελευθέρωση της, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, που ενισχύουν επενδυτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες εάν υποστηρίζουν αυτό το μοντέλο ανάπτυξης, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, επιβάλλεται να υπάρξουν και φορείς που να συντονίζουν παγκόσμια τη κοινωνική δράση.
Στην ουσία η προοδευτική πρόταση πρέπει να ξεπερνάει τις υπερ-κρατικές, αλλά και τις διεθνιστικές κομματικές δομές (π.χ. Σοσιαλιστική Διεθνής) και να διεθνοποιήσει τους κοινωνικούς και συνδικαλιστικούς φορείς και τα αιτήματα των εργαζομένων.
2. Το δεύτερο σημείο το οποίο θα πρέπει να απαντήσουμε είναι ποιο πρέπει να το περιεχόμενο τέτοιων διεκδικήσεων.
Σήμερα στην Ευρώπη, η πίεση στους μισθούς, η πίεση για επιμήκυνση/ελαστικοποίηση του ωραρίου, η προσπάθεια για μείωση της φορολογίας και των εισφορών για τις μεγάλες επιχειρήσεις γίνεται εν ονόματι της ανταγωνιστικότητας. Γίνεται γιατί κάποιες άλλες ανταγωνιστικές εταιρίες μπορούν να χρηματοδοτούν με περισσότερους πόρους την έρευνα και την καινοτομία και να παράγουν τα ίδια προϊόντα με μικρότερο κόστος αλλού.
Έτσι αυτά τα προϊόντα αφού θα είναι φτηνότερα, θεωρείται ότι θα προτιμηθούν από τους καταναλωτές τόσο της Ευρώπης, όσο και άλλων χωρών, άρα οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα πρέπει είτε να κλείσουν, είτε να μεταναστεύσουν. Η συλλογιστική αυτή είναι σωστή, αλλά παραλείπει το τελευταίο στάδιο. Αν μεταναστεύσουν ή κλείσουν δεν θα υπάρχουν πλέον αγοραστές για τα προϊόντα, τόσο τα δικά τους όσο και των ανταγωνιστών τους.
Συνεπώς είναι σαφές ότι αυτή η πολιτική που οδηγεί σε μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων τελικά θα οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης και άρα είτε σε μείωση της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης, είτε σε υπερβολική παραγωγή χωρίς να υπάρχει ζήτηση. Δηλαδή στην ουσία μιλάμε για ένα φαύλο κύκλο ο οποίος τελικά οδηγεί σε ένα νέο παγκόσμιο κραχ, όπως το 1930 στις Η.Π.Α.
Ίδιες θα είναι και οι συνέπειες αν ο εργαζόμενος εργάζεται 10 και 12 ώρες ημερησίως, αφού δεν θα έχει ελεύθερο χρόνο για να «απολαύσει» το σύνολο των παρεχόμενων αγαθών που προβάλουν και στην ουσία επιβάλουν οι καταναλωτικοί μηχανισμοί και το life-style.
Τέλος αυτή η μείωση αμοιβών με τη παράλληλη αύξηση του χρόνου εργασίας επιφέρει δραματικές αλλαγές στην δομή και τη λειτουργία της οικογένειας, αφού οι γονείς λείπουν πολλές ώρες και στην ουσία δεν έχουν ουσιαστική επαφή μεταξύ τους, αλλά και δεν μεγαλώνουν-διαπαιδαγωγούν το παιδί τους. Αυτό το αναλαμβάνει η σχολική παρέα και πάνω απ’ όλα η τηλεόραση η οποία επηρεάζει τα άτομα και τελικά η επιρροή της μεγεθύνεται μέσα από την παρέα και τον μιμητισμό.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι το παγκοσμιοποιημένο οικονομικό σκηνικό επηρεάζει προς το αρνητικό όχι μόνο τις εργασιακές συνθήκες, αλλά και την ίδια την οργάνωση της ζωή μας. Αν αναλογιστούμε ότι ακόμα και μέσα στους χώρους εργασίας, ιδίως στην Αμερική, ο εργαζόμενος ελέγχεται, καταπιέζεται και πιέζεται για να είναι πιο παραγωγικός ή ότι νιώθει ανασφάλεια, αφού οι επιχειρηματικές αναδιαρθρώσεις είναι βασικό στοιχείο μιας ευέλικτης οικονομίας και αγοράς, είναι παραπάνω από βέβαιο ότι αλλοιώνεται σε μεγάλο βαθμό και ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα του.
Η αίσθηση ανασφάλειας και η πίεση είναι προφανές ότι δεν συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ σε συνδυασμό με το μοντέλο οικογένειας που περιγράψαμε γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό γιατί αυξάνονται οι ψυχικές διαταραχές, η κατανάλωση ηρεμιστικών, οι αυτοκτονίες και η άσκοπη εγκληματικότητα ή το οργανωμένο έγκλημα.
Γ. ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Η απάντηση σε όλες τις παραπάνω συνέπειες που στην ουσία δημιουργεί η σύγχρονη φιλελεύθερη οργάνωση της οικονομίας, ακούει στον όρο ανάπτυξη με επίκεντρο τον άνθρωπο και με στόχο να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες μιας αναβαθμισμένης ποιότητας ζωής.
Στην ουσία πρέπει να ξεφύγουμε από τον φαύλο κύκλο αναζήτησης μόνο του κέρδους, της αύξησης της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης με κάθε τρόπο, και να περάσουμε σε ένα άλλο μοντέλο οικονομίας που δεν θα έχει σημασία μόνο το οικονομικό αποτέλεσμα, αλλά και ο τρόπος που αυτό επιτυγχάνεται. Αυτή η στροφή δεν πρέπει να περιλαμβάνει μόνο κοινωνικά στοιχεία. Έτσι π.χ. είναι σίγουρο ότι σε αυτή την ποιοτική απαίτηση πρέπει να ενταχθεί και η προστασία του περιβάλλοντος η οποία απειλείται δραματικά, όταν πρώτος στόχος είναι το κέρδος.
Όλα τα παραπάνω δεν θα έχουν μόνο ευεργετική συνέπεια στις εργασιακές σχέσεις και την οργάνωση της κοινωνίας γενικότερα, αλλά και σε άλλους τομείς, όπως π.χ. η Παιδεία. Προφανώς αυτή θα συνεχίσει να διατηρεί τη αξία της ως εφόδιο, αφού η τεχνολογία και οι επιστήμες θα συνεχίζουν να εξελίσσονται, αλλά σίγουρα θα πάψει να πιέζεται να μετατραπεί αποκλειστικά και μόνο σε χρηστικό εργαλείο της οικονομικής ανάπτυξης. Ειδικός επίσης είναι ο ρόλος της Επαγγελματικής Κατάρτισης και της Δια βίου Εκπαίδευσης. [Δυστυχώς υπάρχει μεγάλη σύγχυση σχετικά με τη σχέση επιστημών και επαγγελμάτων. Αυτή η σύγχυση στην ουσία αλλοιώνει το ρόλο των πανεπιστημίων. Αν και είναι άσχετο με αυτή την ενότητα, πιστεύω ότι τα πανεπιστήμια έχουν ως μοναδικό ρόλο να θεραπεύουν επιστήμες και να παράγουν νέα γνώση. Όσα επιστημονικά αντικείμενα σχετίζονται με ένα ή περισσότερα επαγγέλματα τότε πρέπει να παρέχουν και τα αναγκαία εφόδια για την άσκηση τους. Όλες οι δεξιότητες-επαγγέλματα που απαιτούνται στην αγορά εργασίας, αλλά δεν υπάρχει κάποια επιστήμη πίσω από αυτά, πρέπει να είναι αντικείμενο επαγγελματικής κατάρτισης και όχι ενός ανώτατου ιδρύματος, π.χ. η αισθητική ή τα τουριστικά επαγγέλματα δεν είναι επιστημονικά αντικείμενα, ή πεδία κάποιας επιστήμης…]
Κλείνοντας αυτό τον κύκλο κατανοούμαι ότι οι διεκδικήσεις του προοδευτικού κινήματος πρέπει να οδηγούν σε μια παγκόσμια συμφωνία ελάχιστων κοινωνικών προδιαγραφών. Έτσι μιλάμε για μια παγκόσμια συμφωνία π.χ. στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου η οποία θα βάζει όρια αμοιβών, ωραρίου, ασφαλιστικής κάλυψης, κλπ, ακριβώς όπως π.χ. η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλοι παγκόσμιοι οργανισμοί καθορίζουν προδιαγραφές υγιεινής ή μη επικινδυνότητας προκειμένου να κυκλοφορήσει ένα προϊόν.
Αυτή η καθιέρωση προδιαγραφών εργασιακών συνθηκών και κοινωνικής ασφάλισης δεν θα κάνει π.χ. τις χώρες της Άπω Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής εργασιακούς παράδεισους, ούτε θα πιέζει τα συνδικάτα και τους εργαζόμενους της Ευρώπης να δεχτούν ρυθμίσεις που στην ουσία είναι απάνθρωπες και εξευτελίστηκες, ως προς τη ποιότητα ζωής και τα δικαιώματα που κατακτήθηκαν από το 1940 και μετά.
Παράλληλα μια τέτοια ρύθμιση θα επιτρέψει την διαμόρφωση εν δυνάμει καταναλωτών σε όλες τις χώρες του πλανήτη, αφού είναι σαφές ότι στις χώρες που ο πληθυσμός ζει με 1$ την ημέρα δεν μπορεί κανείς να ελπίζει ότι υπάρχει ζήτηση σε καταναλωτικά αγαθά. Αυτή η αύξηση της ζήτησης θα επιφέρει σίγουρα και αύξηση της παραγωγικότητας και άρα νέες θέσεις εργασίας, οδηγώντας πλέον σε ένα κύκλο ανάπτυξης και ευημερίας.
Δυστυχώς η σύγχρονη καπιταλιστική αντίληψη θεωρεί ότι μπορεί να συνεχίσει η εξέλιξη αυτού του οικονομικού μοντέλου που υπάρχει σήμερα με επίκεντρο μόνο τις αγορές της Κίνας και της Ινδίας. Υπάρχει η αίσθηση ότι με τη βελτίωση του επιπέδου ζωής και την εισαγωγή 2.000.000.000 ανθρώπων στα δυτικά πρότυπα διαβίωσης θα αντισταθμιστούν οι απώλειες από την μείωση της αγοραστικής δύναμης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών στην Ευρώπη, την Αμερική και γενικά τον αναπτυγμένο κόσμο.
Έτσι η μάχη μεταξύ των επιχειρήσεων δίνεται προκειμένου να μπουν με καλύτερους όρους σε αυτές τις νέες αγορές, χωρίς να χαθεί η επιρροή τους στις παλιές, όπως και η δυνατότητα τους να προωθούν τη καινοτομία. Αυτή η αντίληψη προφανώς και έχει βάση, αλλά είναι κοντόφθαλμη και στην ουσία αποδέχεται ότι υπάρχουμε μόνο για να παράγουμε και να καταναλώνουμε.
Είναι προφανές ότι υπάρχει μακρύς δρόμος, προκειμένου να υλοποιηθούν τέτοιες υπερεθνικές πρωτοβουλίες. Επίσης πρέπει να υπερνικηθούν πολλές εθνικές και εθνικιστικές αγκυλώσεις και να διαμορφωθούν προοδευτικές πλειοψηφίες σε ορισμένες κρίσιμες χώρες. Αυτός οφείλει να είναι ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίσουν τα σοσιαλιστικά κόμματα, είτε κυβερνούν, είτε όχι. Αυτός είναι ο ρόλος που πρέπει να υπηρετήσουν οι προοδευτικές συνδικαλιστικές παρατάξεις.
Τηρουμένων των αναλογιών και χωρίς να πρέπει να υιοθετήσουμε το πλαίσιο ή τις μορφές αγώνα που πρεσβεύουν, οι διακηρύξεις της «Πρωτοβουλία Γένοβα», μπορούν να δώσουν το στίγμα αυτής της νέας προσέγγισης. Ας μη ξεχνάμε ότι σε αυτό το σχήμα μετέχουν πολλοί φορείς, συνδικάτα και κόμματα, άσχετα από την καπηλεία που γίνεται σε επίπεδο φοιτητικών εκλογών, από ένα και μόνο συγκεκριμένο χώρο.
Δ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ
Ο χώρος της κοινωνικής ασφάλισης δέχεται διπλή επίθεση, από την μια οι ιδιωτικές εταιρίες επιθυμούν να αναλάβουν κατ’ ανάθεση αυτό το έργο, με αντάλλαγμα την απόδοση σε αυτές των κρατήσεων των εργαζομένων, από την άλλη επιδιώκεται να περιοριστούν τα δικαιώματα των εργαζομένων στο είδος των παροχών, το ύψος των δαπανών κατά άτομο ή ανά κατηγορία δαπάνης και στο ύψος των συντάξεων.
Ταυτόχρονα επιδιώκεται να αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, γεγονός το οποίο είναι ανθρώπινα και βιολογικά απαράδεκτο. Επίσης μια τέτοια εξέλιξη θα έχει ως συνέπεια όχι μόνο την αργή εκκένωση θέσεων εργασίας, συντηρώντας την στασιμότητα, αλλά και την αύξηση του αριθμού των εργαζομένων ή ανέργων που θα δυσκολεύονται να συμπληρώσουν τις ελάχιστες απαιτήσεις για συνταξιοδότηση.
Σε ότι αφορά τα ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης δυστυχώς ο προοδευτικός χώρος πρέπει να υπερασπιστεί τα αυτονόητα.
1. Η περίθαλψη οφείλει να περιλαμβάνει και αυτούς που δεν εργάζονται, άρα πρέπει να είναι οικογενειακή και πρέπει να αφορά και τους απόμαχους της εργασίας. Η περίθαλψη αυτή δεν μπορεί να έχει όρια και ψηλά γράμματα. Επίσης δεν μπορεί να αγνοεί τις σύγχρονες μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας και τέλος δεν μπορεί να ακυρώνει τη βασική αρχή του «προλαμβάνειν» αντί του «θεραπεύειν», όπως οι πρόσφατες ρυθμίσεις της ελληνικής Κυβέρνησης.
Κάνοντας μια μικρή παρένθεση σε αυτό το θέμα πιστεύω ότι είναι εθνικό συμφέρον και οφείλει να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης ο σχεδιασμός μιας εθνικής πολιτικής πραγματοποίησης προληπτικών εξετάσεων για ολόκληρο τον πληθυσμό με βάση το σχολείο και τη γειτονιά ή τους χώρους εργασίας.
2. Η δυνατότητα επιβίωσης, αλλά και η ποιότητα ζωής δεν είναι δικαίωμα μόνο όσων εργάζονται, αλλά και όσων για διάφορους λόγους δεν μπορούν. Άρα απαιτείται ουσιαστική αρωγή για τους συνταξιούχους, όσους αντιμετωπίζουν διάφορες χρόνιες ασθένειες και αναπηρίες, και τους άνεργους.
Ειδικά για τους άνεργους, στο βαθμό που η ανεργία είναι διαρθρωτική, δηλαδή οφείλεται σε ενδογενείς παράγοντες κάθε χώρας, αλλά και στην εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης που περιγράψαμε, η μέριμνα οφείλει να είναι παθητική και ενεργητική. Στο πλαίσιο της παθητικής στήριξης επιβάλλεται η αμοιβή κάθε ανέργου να είναι ίση με τον βασικό κατώτερο μισθό. Στα πλαίσια των ενεργών πολιτικών απασχόλησης απαιτείται τόσο η αμειβόμενη κατάρτιση, αλλά και η ενίσχυση των προσλήψεων μέσα από επιδότηση επιχειρήσεων. Αυτή η επιδότηση σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να αφορά τομείς που είναι σε φάση ανάπτυξης και συνεπώς πρόκειται να απορροφήσουν προσωπικό έτσι και αλλιώς.
3. Τα τελευταία χρόνια διεξάγεται μια έντονη συζήτηση για την αποδοτικότητα (τουλάχιστον στην Ελλάδα) των ασφαλιστικών οργανισμών και αν πρέπει να αναμιχθεί σε αυτό το έργο ο ιδιωτικός τομέας, όπου γενικά υπάρχει η θεώρηση «ότι τα ίδια λεφτά θα απέδιδαν καλύτερα».
Η απάντηση σε αυτό κατά την εκτίμηση μου είναι ότι η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα θα οδηγήσει στην ουσία στην ανεξέλεγκτη και μετά από κάποιο σημείο απόλυτα εξαρτημένη, από τα κερδοσκοπικά συμφέροντα των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών και νοσοκομείων, μεταφορά δημοσίων πόρων σε μεγάλα επιχειρηματικά ολιγοπώλια.
Η σημερινή αίσθηση οφείλεται στο ότι υπάρχει το δημόσιο σύστημα το οποίο εκτός από το ότι λειτουργεί σαν μέσο σύγκρισης, στην ουσία τιθασεύει τις ληστρικές και αγοραίες αντιλήψεις. Έτσι ορισμένες παροχές είναι φτηνές για να έχουν και ζήτηση. Αν δεν υπήρχε δημόσιο σύστημα και η μόνη διέξοδος ήταν οι ιδιωτικές εταιρίες, τότε η εκμετάλλευση θα έφτανε σε απίστευτα επίπεδα.
Ο δρόμος που πρέπει να υποστηρίξουμε, αλλά και να υπηρετήσουμε είναι η αποδοτικότερη οργάνωση και η πιο διαφανής λειτουργία των δημόσιων ασφαλιστικών και νοσηλευτικών οργανισμών. Η ενίσχυση τους από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, αν δεν επαρκεί η τακτική τριμερής χρηματοδότηση. Η αυστηρή και απόλυτη επιδίωξη να μην υπάρχει κανένας ανασφάλιστος εργαζόμενος και η πάταξη της εισφοροδιαφυγής.
Ειδικά για την Ελλάδα απαιτείται ένα σοβαρός έλεγχος στις δαπάνες των κλάδων υγείας και των νοσοκομείων. Ταυτόχρονα επιβάλλεται να περιοριστεί αν όχι να εξαλειφθεί η σπατάλη πόρων στα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα.
Ε. ΝΕΟΙ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Από όλες τις πιέσεις που ασκεί ο χώρος της οικονομίας με πρόσχημα την ανταγωνιστικότητα αυτοί που πλήττονται περισσότερο είναι οι νέοι. Όλοι γνωρίζουμε την απόπειρα της δεξιάς Κυβέρνησης της Γαλλίας για την καθιέρωση «συμφώνου πρώτης απασχόλησης», το οποίο στην ουσία καταργούσε τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και υποβάθμιζε στους νέους εργαζομένους σε εργαζομένους β’ κατηγορίας.
Μόλις προχτές η ελληνική Κυβέρνηση κατέθεσε στα πλαίσια της ιδιωτικοποίησης του Ο.Τ.Ε., τροπολογία η οποία προβλέπει διαφορετικό κανονισμό λειτουργίας για τους νέους εργαζόμενους και περιορισμένα επιδόματα και παροχές.
Αυτή η τακτική δυστυχώς δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες. Επίσης επί της ουσίας μεγάλο κομμάτι της νεολαίας της χώρας μας δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτά τα φαινόμενα. Οι περισσότεροι νέοι επηρεασμένοι από την προστασία που παρέχει η ελληνική οικογένεια, είναι έτοιμοι να συμβιβαστούν με ελαστικότερους όρους, αρκεί να βρουν μια απασχόληση ή ένα επιπλέον εισόδημα.
Τέτοιες ρυθμίσεις εκτιμώ ότι παραβιάζουν θεμελιώδεις αρχές τόσο του Ελληνικού Συντάγματος, αλλά και άλλων διεθνών ρυθμίσεων, αφού οδηγούν σε κατηγοριοποίηση των πολιτών και αποτελούν παραβίαση της αρχή της ισότητας.
Η Πρωτοβουλία που παίρνουμε σήμερα, εδώ στο Ρέθυμνο, πέρα από την ανταλλαγή ιδεών, τον προβληματισμό, την αλλαγή της αντίληψης για τα κόμματα και το ρόλο τους, την οποία έχει επιβάλει το κατεστημένο των «μικρομεσαίων» στελεχών, αλλά και την προβολή των θέσεων μας σε επίπεδο Κρήτης, ίσως πρέπει να καταλήξουμε και σε ένα πιο πρακτικό αποτέλεσμα. Προτείνω να πάρουμε πρωτοβουλία και να προτείνουμε τη δημιουργία Ομοσπονδίας Νέων Εργαζομένων στο πλαίσιο της ΓΣΕΕ.
Μια ομοσπονδία που θα περιλαμβάνει όλους τους νέους που προσλαμβάνονται για πρώτη εργασία και όλους τους νέους (κάτω των 30) που είναι άνεργοι, ανεξάρτητα από το επίπεδο εκπαίδευσης τους. Αυτή η Ομοσπονδία θα πρέπει να έχει βασικό σκοπό να προστατεύει τους νέους από εκβιαστικές συμπεριφορές εργοδοτών, τόσο μέσα από έντονες εκστρατείες ενημέρωσης μέσα στα Ανώτατα Ιδρύματα και τα σχολεία, όσο και με νομική υποστήριξη. Παράλληλα θα πρέπει τα συνδικάτα να λάβουν ειδική μέριμνα για την ενίσχυση της συμμετοχής των νέων στα συνδικάτα. Δεν είναι δυνατόν να πιστεύουμε ότι τα εργασιακά δικαιώματα μπορεί να τα διασφαλίσει μόνο ο συνδικαλισμός των ΔΕΚΟ και του δημοσίου. Η Γραμματεία Νέων της ΓΣΕΕ θεωρώ ότι δεν παρέχει αυτή τη στιγμή το πλαίσιο δράσεων και πολιτικών που απαιτείται.
Κλείνοντας εκτιμώ ότι χρέος της γενιάς μας και των προοδευτικών πολιτών σε όλο τον κόσμο είναι να δώσουμε τη μάχη για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών σε κάθε μορφή συλλογικότητας, διασφαλίζοντας πρώτα εμείς την αξιοπιστία και την χρησιμότητα τους.
Ταυτόχρονα ορίζοντας ως στόχο την δίκαιη κοινωνία, όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, οφείλουμε να διακηρύξουμε ότι ως άνθρωποι υπάρχουμε και αγωνιζόμαστε για να ζούμε όλο και πιο άνετα όλο και καλύτερα, σε ένα ασφαλέστερο και σίγουρο περιβάλλον, με όσο το δυνατόν πιο αναβαθμισμένους όρους προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας μας.
Το κέρδος από την πραγμάτωση αυτής της προοπτικής μπορεί να μην μετράται άμεσα και απόλυτα με χρηματιστηριακούς όρους, αλλά σίγουρα θα καθρεφτίζεται στο πρόσωπο χαμογελαστών ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη.
Πετράκης Μανώλης
Συντονιστής Εθελοντών Διαδικτύου ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ν. Ηρακλείου
Μέλος Τομέα Πολιτικών Νεολαίας Π.Ε. Κρήτης ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Μέλος Τομέα Παιδείας Ν.Ε. Ηρακλείου ΠΑ.ΣΟ.Κ.
π. μέλος Πολιτικής Γραμματείας του Ε.Σ. της Ν. ΠΑ.ΣΟ.Κ.
